Το ατύχημα στο Σεβέζο της Ιταλίας 1976, σε εργοστάσιο φυτοφαρμάκων (απελευθέρωση τοξικής διοξίνης), TCCD ήταν η αφορμή για την υιοθέτηση της Οδηγίας SEVESO Ι (82/501/ΕΟΚ) σχετικά με τον κίνδυνο ατυχημάτων σε ορισμένες βιομηχανικές δραστηριότητες. Στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού χώρου υιοθετήθηκε ένα σύνολο οδηγιών, οι λεγόμενες… οδηγίες Seveso οι οποίες αποσκοπούσαν στην προφύλαξη των ανθρώπων, του περιβάλλοντος αλλά και των βιομηχανικών εγκαταστάσεων από τις επιπτώσεις που ενέχουν αυτά τα ατυχήματα. Η πρώτη Οδηγία Seveso πήρε μορφή το 1982 ως Seveso-I με τις τελευταίες τροποποιήσεις σε αυτή την Οδηγία να είναι το 2016 με την έκδοση της Οδηγίας Seveso-III. Τα κράτη-μέλη οφείλουν να ενσωματώσουν στο εσωτερικό τους δίκαιο την Οδηγία με δική τους ευθύνη. Για παράδειγμα, στη χώρα μας η ενσωμάτωση Οδηγίας Seveso-III πραγματοποιήθηκε με την Κοινή Υπουργική Απόφαση 172058/5009/2016, με ότι υποχρεώσεις απορρέουν από αυτήν, για το κράτος αλλά και τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις-μονάδες που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας. Το κομμάτι που η τελευταία Οδηγία Seveso-III αναβαθμίζει και έχει μεγάλη σημασία στα πλαίσια της μείωσης της επικινδυνότητας και της αύξησης της προετοιμασίας είναι συμβολή-συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις εγκαταστάσεις που υπάγονται στην Οδηγία.
Σύμφωνα με την ΚΥΑ, ανάλογα με τις ποσότητες των επικίνδυνων ουσιών απαιτείται :
-η ύπαρξη Πολιτικής Πρόληψης Μεγάλου Ατυχήματος ΠΠΜΑ και η εκπόνηση Μελέτης Ασφάλειας ΜΑ, που θα περιλαμβάνει την εκτίμηση επικινδυνότητας και τα απαιτούμενα μέτρα πρόληψης,
-η εκπόνηση εσωτερικών (ΣΕΑ) και Εξωτερικών Σχεδίων Έκτακτης Ανάγκης (ΣΑΤΑΜΕ) για κάθε εγκατάσταση και για την ευρύτερη περιοχή, η ενημέρωση του κοινού, η αξιολόγηση των επιπτώσεων ενός Β/ΤΑΜΕ προκειμένου να σχεδιαστούν οι χρήσεις της γης, η πρόληψη ενός φαινομένου ντόμινο (αλυσιδωτού ατυχήματος), η καταγραφή των μεγάλων ατυχημάτων κ.α.
Οδηγία μεν… αλλά πώς εφαρμόζεται;
Πόσο αυτοί οι νόμοι τηρούνται είναι ένα μεγάλο θέμα και θα μας χρειαστούν χιλιάδες σελίδων να το αναλύσουμε. Το ίδιο φαίνεται ότι γίνεται και με αυτή την οδηγία που την θυμόμαστε «συχνά – πυκνά».
Για παράδειγμα, πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια και δη τις τελευταίες ημέρες στον ευρύτερο Πειραιά για τους κινδύνους βιομηχανικού ατυχήματος. Πέραμα, Δραπετσώνα αλλά και η γειτονική Ελευσίνα είναι περιοχές γεμάτες με καζάνια πετρελαιοειδών και βιομηχανικές μονάδες μέσα στον οικιστικό ιστό, δίπλα σε κατοικίες και σχολεία, οι οποίες αν κάποια στιγμή εκραγούν θα δημιουργήσουν… ολοκαύτωμα (!) σε όλο τον Πειραιά αλλά και στις γειτονικές περιοχές, ενώ οι επιπτώσεις στην ατμόσφαιρα μπορεί να απαιτήσουν ακόμη και την εκκένωση μεγάλου τμήματος της Αττικής! Σενάριο τρόμου; Ίσως. Αλλά όπως λέει ο λαός, «των φρονίμων τα παιδιά, πριν πεινάσουν μαγειρεύουν!».
Νέο SOS από το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Πειραιά
Πριν από λίγες ημέρες εντοπίστηκε νέο περιστατικό περιβαλλοντικής επιβάρυνσης στον χαρακτηρισμένο ως «πάρκο άγριας ζωής» υδροβιότοπο Βουρκαρίου στην Αγία Τριάδα Μεγάρων. Από το μεσημέρι της Τετάρτης 24 Ιουνίου, κάτοικοι της περιοχής αλλά και επιχειρηματίες διαμαρτύρονταν στο Λιμεναρχείο Μεγάρων ότι στην επιφάνεια της θάλασσας και στη νότιο παραλία του Βουρκαρίου είχαν εκβραστεί ποσότητες πετρελαίου, υπήρχαν έντονες αναθυμιάσεις καυσίμων από το Στενό Φανερωμένης Σαλαμίνος μέχρι την Πάχη Μεγάρων κι έπρεπε να αντιμετωπιστεί άμεσα η ρύπανση.
Δύο χρόνια μετά την οικολογική καταστροφή που προκάλεσε στο Σαρωνικό Κόλπο και τις επιχειρήσεις της Σαλαμίνος το ναυάγιο πετρελαιοφόρου, το οποίο χαρακτηρίστηκε από τη WWF Ελλάς ως «περιβαλλοντικό έγκλημα που παραμένει ποινικά ατιμώρητο», η τοπική κοινωνία των Μεγάρων, οι βιοτεχνίες και η κοινωνία αγωνιούν πάλι εξαιτίας της βραδύτητας στις αντιδράσεις των αρμοδίων οργάνων της Πολιτείας, αλλά και από την επιπολαιότητα με την οποία αντιμετωπίζονται τέτοιου είδους «ατυχήματα».
Δύτες του Λιμεναρχείου Ελευσίνος διαπίστωσαν το πετρέλαιο διέρρευσε από αγωγό, στον οποίο εντοπίστηκε ρήγμα περίπου 50 μέτρα βόρεια από την ακτή και στο μέσο της απόστασης ανάμεσα στο ναό Αγίας Τριάδος και σε επιχείρηση εστίασης της περιοχής, ωστόσο προκύπτουν σοβαρά ερωτήματα που επιβεβαιώνουν τις πρόσφατες επισημάνσεις του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Πειραιώς προς την κυβέρνηση: Εφαρμόζεται η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την πρόληψη ατυχημάτων από την έκλυση επικίνδυνων ουσιών που χρησιμοποιούνται για βιομηχανικές δραστηριότητες, η γνωστή ως «Οδηγία Seveso» ή όχι;
To ΒΕΠ ζητά παρέμβαση Γεωργιάδη, Χατζηδάκη, Πατούλη
Στη δεκαετία 2003 – 2012 σημειώθηκαν συνολικά 45 ατυχήματα πετρελαιοκηλίδας στον Σαρωνικό Κόλπο, μέγιστης επιφάνειας μόλυνσης τα 2.000 τ.μ. Στα περιστατικά αυτά δεν συμπεριλήφθηκαν ατυχήματα που συνέβησαν στο κόλπο της Ελευσίνας, καθώς σύμφωνα με το Υπουργείο, στα περισσότερα από αυτά η ποσότητα του πετρελαιοειδούς που απορρίφθηκε στη θάλασσα ήταν κατ’ εκτίμηση μικρότερη του ενός κυβικού μέτρου.
Στο πλαίσιο αυτό, η διοίκηση του Επιμελητηρίου υπενθυμίζει ότι από τον Αύγουστο του 2019 έχει επισημάνει προς τον Υπουργό Ναυτιλίας κ. Ιωάννη Πλακιωτάκη και τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος & Ενέργειας κ. Δημήτριο Οικονόμου:
-Την ανάγκη αυστηρής εφαρμογής της «Οδηγίας Seveso».
– Την επιθεώρηση επιχειρήσεων που επιβάλλεται να τηρούν μέτρα πρόληψης και προστασίας τόσο των εργαζομένων, όσο και του περιβάλλοντος.
-Τη διαμόρφωση ενός νέου ρεαλιστικού πλαισίου συνεχούς λειτουργίας του Θριασίου Νοσοκομείου εξαιτίας των αυξημένων κινδύνων ατυχήματος που διαπιστώνονται στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Αττικής.
Το ΒΕΠ υπενθυμίζει προς πάσα κατεύθυνση ότι στη Δυτική Αττική και στην ευρύτερη ζώνη που σημειώθηκε η νέα θαλάσσια ρύπανση λειτουργούν επιχειρήσεις με βαριές δραστηριότητες και εντάσσονται στις πρόνοιες της «Οδηγίας Seveso», στη Σύμβαση ADR για τις διεθνείς οδικές μεταφορές που καλύπτει μεταξύ άλλων τη μεταφορά επικινδύνων ουσιών και αποβλήτων, στον Κανονισμό RID για τις διεθνείς σιδηροδρομικές μεταφορές επικίνδυνων ουσιών, στις διατάξεις της ΙΑΤΑ και του ΝΑΤΟ για την αεροπορική μεταφορά επικίνδυνων ουσιών, καθώς και στον Κανονισμό του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας Ι.Μ.Ο. σχετικώς με τις θαλάσσιες μεταφορές επικίνδυνων ουσιών.
Ειδική εκστρατεία στις ευάλωτες περιοχές
Ο πρόεδρος του ΒΕΠ Ανδριανός Μιχάλαρος δηλώνει, μεταξύ άλλων:
«Στο διοικητικό συμβούλιο του ΒΕΠ είχαμε προγραμματίσει την πραγματοποίηση ειδικής ενημερωτικής εκδήλωσης στα Μέγαρα για την τήρηση της Οδηγίας Sεveso, τα περιβαλλοντικά θέματα, τις επιθεωρήσεις, τους ελέγχους, την ασφάλεια και την υγιεινή στην εργασία. Θα γινόταν τον Μάρτιο, αλλά δυστυχώς, λόγω της πανδημίας από το στέλεχος κορωνοϊού “Covid-19” αναβλήθηκε. Νομίζω ότι είναι η ώρα να ξεκινήσουμε αυτήν την εκστρατεία ενημέρωσης της κοινής γνώμης αλλά και των αρμοδίων υπηρεσιών. Η Δυτική Αττική και κυρίως τα Μέγαρα, η Μάνδρα, η Ελευσίνα, ο Ασπρόπυργος, η Σαλαμίνα, το Πέραμα, η Δραπετσώνα αποτελούν ευάλωτες περιοχές σε περίπτωση ατυχήματος από επικίνδυνα υλικά. Ας μην ξεχνούμε ότι υπάρχουν καθημερινά στην περιοχή αποθηκευμένα 220 χιλιάδες κυβικά υγροποιημένου φυσικού αερίου, αλλά και πλοία που ξεφορτώνουν στα διϋλιστήρια του Σαρωνικού εκατομμύρια κυβικά καυσίμων. Αυτά τα θέματα απαιτούν υπευθυνότητα και κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου πριν κληθούμε να διαχειριστούμε κάποιο ατύχημα. Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε προς αυτήν την κατεύθυνση με τους αρμόδιους υπουργούς κ.κ. Άδωνι Γεωργιάδη και Κωστή Χατζηδάκη, αλλά και με τον Περιφερειάρχη Αττικής κ. Γιώργο Πατούλη».
Κι άλλα περιστατικά
Αξίζει να σημειωθεί ότι το παράδειγμα της πόλης Seveso χρησιμοποιείται συχνά πυκνά στις περιοχές του ευρύτερου Πειραιά στις οποίες εταιρείες πετρελαιοειδών αποθηκεύουν το υλικό τους στον οικιστικό ιστό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Πέραμα με τα καζάνια, όπου οι κάτοικοι για πάρα πολλά χρόνια ζουν με τον κίνδυνο ενός μεγάλου ατυχήματος.
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Τα παραπάνω είναι μόνο μια πτυχή των όσων «απειλούν» τις ζωές μας. Για αυτό, καλό είναι να αναρωτηθούμε αλλά και οι ιθύνοντες να δώσουν απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτήματα που απασχολούν την κοινή γνώμη.
-Υπάρχει σχέδιο για την περιοχή μας στην περίπτωση που πραγματοποιηθεί μιας ευρείας κλίμακας βιομηχανικό ατύχημα;
-Ποιος είναι υπεύθυνος από πλευράς εταιρείας για τη σωστή λειτουργία της και την τήρηση των προϋποθέσεων της οδηγίας SEVESO;
-Ποιος αρμόδιος ελέγχει αν τηρούνται οι προϋποθέσεις;
-Οι έλεγχοι αυτοί κάθε πότε πρέπει να γίνονται;